Bibliology Workshop “Philippos Iliou”
Το Βιβλιολογικό Εργαστήρι ιδρύθηκε από τον Φίλιππο Ηλιού το 1986 ως εργαστήρι έρευνας για την κοινωνική ιστορία του βιβλίου και κατ’ επέκταση για την κοινωνική ιστορία της παιδείας, σύμφωνα με το όραμα του ιδρυτή του. Στη διάρκεια της μακρόχρονης διαδρομής του είχε ανεκτίμητη συμβολή στη συγκρότηση εθνικής αναδρομικής βιβλιογραφίας.
Φιλοξενήθηκε επί σειρά ετών στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), με τις προσπάθειες να επικεντρώνονται στην κατάρτιση της ελληνικής βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα και της ηλεκτρονικής βάσης των συνδρομητών των ελληνικών βιβλίων από το 1749 μέχρι το 1922, καθώς και στην έκδοση έργων υποδομής.
Το Βιβλιολογικό Εργαστήρι, μετά τον θάνατο του ιδρυτή του τον Μάρτιο του 2004, μετονομάστηκε σε Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» και από τον Μάρτιο του 2006 εντάχθηκε στο Μουσείο Μπενάκη. Το σύνολο του υλικού που είχε συγκεντρωθεί, μαζί με σημαντικό τμήμα της βιβλιοθήκης του Φίλιππου Ηλιού, δωρεά της οικογένειάς του, μεταφέρθηκε σε χώρο του Μουσείου τον Μάιο του 2007.
Τον Οκτώβριο του 2017 το Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» εντάχθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, σύμφωνα με τον ν. 4452/2017, κατόπιν δωρεάς του Μουσείου Μπενάκη. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος θεσμός και φορέας για τη συνέχιση του έργου του Εργαστηρίου, καθώς αποτελεί το εθνικό βιβλιογραφικό κέντρο της χώρας και έχει ως αποστολή την ανάπτυξη και τη διατήρηση της Εθνικής Συλλογής.
Το Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» προσφέρει στους ερευνητές σημαντικό υλικό για την τεκμηρίωση κάθε έρευνας που φιλοδοξεί να έχει ιστορικό ορίζοντα και προοπτική.
1. Ηλεκτρονικός Κατάλογος ΒΕΦΗ
Ο Ηλεκτρονικός Κατάλογος της Ελληνικής Βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα του ΒΕΦΗ, ελεύθερα διαθέσιμος στο διαδίκτυο, αποτελεί βασικό εργαλείο τεκμηρίωσης για την ιστορική και φιλολογική έρευνα.
Ο ηλεκτρονικός κατάλογος έχει συγκροτηθεί α) για την περίοδο 1801-1844 με βάση τους τρεις πρώτους τόμους της Ελληνικής Βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα, β) για την περίοδο 1845-1863 με βάση την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-1863 των Δημητρίου Γκίνη και Βαλερίου Μέξα, καθώς και τις συστηματικές σειρές προσθηκών που ακολούθησαν, γ) για την περίοδο 1864-1900 με βάση την Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900 των Φίλιππου Ηλιού και Πόπης Πολέμη. Η διαρκής ενημέρωση του καταλόγου αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του Βιβλιολογικού Εργαστηρίου «Φίλιππος Ηλιού».
Στον ηλεκτρονικό κατάλογο έχουν επίσης ενσωματωθεί εγγραφές που αφορούν τους προηγούμενους αιώνες, από τον 15ο έως τον 18ο. Οι εγγραφές αυτές έχουν συγκροτηθεί σύμφωνα με την Ελληνική Βιβλιογραφία (1466 ci. – 1800), Αλφαβητική και χρονολογική ανακατάταξις του Θωμά Παπαδόπουλου. Οι εγγραφές των προηγούμενων αιώνων κρίθηκαν αναγκαίες για την πληρέστερη τεκμηρίωση και τη διευκόλυνση του ερευνητικού έργου του Βιβλιολογικού Εργαστηρίου «Φίλιππος Ηλιού» και παραδίδονται ως ένα ακόμη έργο εν προόδω, ενώ σχεδιάζεται η συμπλήρωσή τους, κατά το πρότυπο των εγγραφών του 19ου αιώνα. Απώτερος στόχος είναι η σταδιακή αρτίωση της ελληνικής εθνικής αναδρομικής βιβλιογραφίας.
Μαζί με τον ηλεκτρονικό κατάλογο είναι διαθέσιμος και ένας πίνακας συντομογραφιών, ο οποίος κατά κύριο λόγο αφορά βιβλιογραφικές πηγές και βιβλιοθήκες.
2. Εκδόσεις ΒΕΦΗ
- Διά του γένους τον φωτισμόν. Αγγελίες προεπαναστατικών εντύπων (1734-1821) από τα κατάλοιπα του Φίλιππου Ηλιού, Εισαγωγή-Επιμέλεια: Πόπη Πολέμη (με τη συνεργασία της Άννας Ματθαίου και της Ειρήνης Ριζάκη), Αθήνα, Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» – Μουσείο Μπενάκη, 2008.
- Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού», Φίλιππου Ηλιού Κατάλοιπα. Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα, τ. Β’, 1819-1832, Εισαγωγή-Επιμέλεια: Πόπη Πολέμη, Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αναστασία Μυλωνοπούλου – Ειρήνη Ριζάκη, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη – Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2011.
- Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού», Φίλιππου Ηλιού Κατάλοιπα. Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα, τ. Γ’, Τα Οθωνικά Χρόνια Α’, 1833-1844, Εισαγωγή-Επιμέλεια: Πόπη Πολέμη, Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αναστασία Μυλωνοπούλου – Ειρήνη Ριζάκη, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη – Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2016.
